Camino del Norte Lopen(Hondarribia - Santiago)

Hondarribia(ook wel Fuenterrabia genoemd) het startpunt van deze pelgrimstocht, op de Camino Del Norte. Het is een mooi stadje gelegen in de provincie Baskenland met twee historische wijken die samen het oude centrum van de stad vormen.

Het oude deel (Casco Viejo) dat binnen de stadsmuren ligt, is een gebied met veel artistieke en historische gebouwen. Buiten de muren bevindt zich de haven in een charmante visserswijk.

Hondarribia is de ideale plek om de lokale keuken te proeven, zowel in restaurants als in tapasbarretjes, en om jouw Camino Reis te beginnen.

Deze etappe is in veel opzichten een van de mooiste dagen van deze pelgrimstocht. Je begint de Camino gelijk met een prachtige wandeling met fantastisch uitzicht over de baai.

Je moet er echter wel wat voor doen en de etappe is behoorlijk heuvelig, maar in San Sebastián wordt het zwoegen beloond met heerlijke pintxos in de mooie oude binnenstad. 

Als de etappe van vandaag te lang is, zijn er mogelijkheden om deze wat te verkorten, hetzij aan het begin of het einde van de dag. Raadpleeg Spain is more of bekijk het gidsmateriaal dat voor vertrek wordt verzonden.

Afstand: 25 Km

Het is altijd een verrukking om in San Sebastian wakker te worden. Geniet van het panorama-uitzicht over de stad vanaf de Monte Igeldo. Je loopt door bossen, langs de wijngaarden van Txacoli - waar witte wijn wordt geproduceerd – en pittoreske vissersdorpjes.

Je eindigt de dag in Zarautz, een stadje dat is ingesloten door de bergen en de zee. Het is een van de populairste resorts aan zee in Baskenland.

Afstand: 22 Km

Deze etappe volgt de kustlijn en dwingt de pelgrims talloze heuvels te trotseren die de prachtige kuststadjes van elkaar scheiden.

Ook kom je langs een mooi monument uit de 16e eeuw en langs gelaagde rotsen, een indrukwekkende geologische verschijnsel dat is ontstaan door erosie door het zeewater.

Je kunt er voor kiezen om in Zumaia een bootexursie te doen om deze gelaagdheid van de rotsen van dichterbij te bewonderen.

Afstand: 22 Km

De etappe na Deba is een van de mooiste – en zwaarste – van de hele Camino. De route verlaat de zee, die je pas weer zult zien na Bilbao. Neem de tijd en geniet van de natuurlijke rustpunten onderweg. Je passeert verschillende kleine dorpjes, en zoals altijd in Baskenland kun je een fantastisch maal vinden wanneer je het het minst verwacht.

Pelgrims staan hier voor een van de meest uitdagende beklimmingen op de Camino del Norte, maar alles heeft een einde, en het laatste deel van de etappe wordt beter beheersbaar.

Afstand: 23 Km

Vandaag is het een bijzondere etappe met Cisterciënzer monniken die pelgrims nog steeds verwelkomen.

De Camino loopt over donkere en kronkelende paden en komt langs kleine kerkjes, torens en andere middeleeuwse monumenten.

De etappe eindigt in het stadje Guernica dat door Picasso is vereeuwigd.

Afstand: 25 Km

Weer een heuvelachtige etappe met afwisselend heuvels, vlaktes en valleien. De route blijft weg van de kust en voert door bossen, traditionele Baskische boerderijen en weelderige weilanden. De grootste uitdaging wacht aan het begin van de dag met de beklimming van Monte Billikario, een stijging van bijna 300 hoogtemeters over slechts drie kilometer.

Het laatste deel van de route is bijna volledig vlak en volgt de hoofdweg. Als je het aan kunt, overweeg dan om de route vandaag in zijn geheel naar Bilbao door te lopen in plaats van te overnachten in Lezama. Dit brengt de totale afstand van de dag op +/- 31 km. Als je van plan bent de Camino na Bilbao voort te zetten, raden we aan een rustdag in Bilbao te nemen voordat de reis verder gaat (zie tekst bij de volgende etappe).

Afstand: 21 Km

Je verlaat het industriestadje Lezama en begint aan de korte etappe van 11 km naar Bilbao. De route voert je deels door de industriële wijken van Lezama en de buitenwijken van Bilbao, en deels door het prachtige recreatiegebied Monte Avril (350 meter boven zeeniveau).

Als je sneller in Bilbao wilt zijn, dan kun je deze etappe samenvoegen met die van gisteren, waardoor de totale afstand ongeveer +/- 33 km wordt. Er zijn ook bus- en treinverbindingen tussen Lezama en Bilbao. Als je een dag wilt besparen of een extra nacht in Bilbao wilt doorbrengen, is het een goed idee om deze 33 km van Gernika naar Bilbao in één dag te wandelen/ af te leggen. 

Bilbao is een bruisende stad met veel te bieden. De stad staat bekend om haar gastronomie, cultuur en muziek, wat vooral te merken is in de oude stad. Musea, winkelen, ontspannen wandelingen door het oude centrum, het Guggenheim-museum en heerlijke pinchos maken Bilbao tot een van de spannendste steden van Spanje.

De persoonlijke reisgids van Spain is More helpt je om de beste bezienswaardigheden van de stad te ontdekken, of je nu één of twee nachten blijft. We raden aan om een extra dag in Bilbao door te brengen, vooral als je het wereldberoemde Guggenheim-museum volledig wilt ervaren.

Zelfs als je kiest voor de korte etappe, kun je 's middags en 's avonds nog steeds een goed gevoel krijgen van Bilbao.

Afstand: 11 Km

Vandaag heb je een keuze: volg de oorspronkelijke Camino-route van 19 km of neem de kortere route langs de rivier, die 13 km is. Beide routes leiden grotendeels door de buitenwijken van Bilbao, die vaak gekenmerkt worden door wat saaie industriële gebieden of langs de haven.

De oorspronkelijke route biedt een comfortabele afstand van verkeer en lawaai, met een prachtig aangelegd pad dat mooie uitzichten biedt op de fjord, de haven en de stad. Onderweg kun je ook het unieke, geperforeerde landschap zien, een herinnering aan de uitgebreide mijnbouw die tot een paar jaar geleden de belangrijkste inkomstenbron van de regio was.

De kortere route wordt aanbevolen als je wat extra tijd in Bilbao wilt voor sightseeing of rust.

Afstand: 19 Km

Vandaag zie je eindelijk de zee weer! Een prettig fiets- en voetpad brengt je naar Pobeña.

Als je Pobeña verlaat is het een en al groen met de oceaan aan je zijde. Voordat je aankomt in Ontón, laat je Baskenland achter je en kom je de  autonomische regio Cantabria binnen.

Het einddoel voor vandaag is het rustieke Castro Urdiales dat beschikt over een strand, haven, historische binnenstad, verschillende monumenten en een heerlijke keuken. 

Afstand: 26 Km

Aan het begin van de etappe kom je langs de ruínes van een middeleeuws kasteel. Een pad dat parallel loopt aan de Camino leidt je door een eucalyptus bos in plaats van vlak langs de snelweg. In Laredo kunnen de prachtige gebouwen uit de 16e – 19e eeuw worden bewonderd.

Je kunt kiezen uit twee routes. De officiële is 37 km lang, maar de route kan makkelijk worden verkort tot ong. 25 km. Voor- en nadelen van beide routes staan beschreven in onze gids.

Afstand: 25 Km

De bewegwijzering gedurende de etappe van vandaag is niet helemaal duidelijk, dus let goed op!

Aan het begin van de etappe moet je een kort stukje met de ferry om de baai over te steken. De boot vertrekt ong. elk half uur. In de winter is het helaas niet mogelijk om de baai over te steken en ben je genoodzaakt een alternatief - en minder populair - pad te nemen. Vervolgens kom je langs enkele van de mooiste stranden van Noord-Spanje. Er zijn oneindig veel plekken van waar je de ruige kliffen en de tussenliggende stranden kunt bewonderen.

Afstand: 29 Km

Een korte en prettige wandeltocht die uitkomt in de stad Somo, aan de andere kant van de baai van Santander.

Je kunt er vandaag voor kiezen om een alternatieve route te nemen. Deze route is 3,6 km langer dan de officiële Camino, maar is zeker aan te raden met goed weer is. Het pad loopt dichter langs de zee en het uitzicht is ontzettend mooi. 

Om Santander te bereiken, moet je de boot nemen. In de zomer kiezen veel wandelaars die hier hun pelgrimstocht eindigen er voor om een paar dagen in een van de gezellige stadjes vlak bij Santander met schitterende stranden door te brengen. Rond Santander is er veel te zien en Spain is More helpt je graag met het uitkiezen van een mooie accomodatie in de buurt en/of met het huren van een auto.

Afstand: 12 Km

Dit is geen bijzondere etapppe, omdat de Camino de hele dag over het asfalt gaat. Bij de rivier de Pas maak je een hele lus, omdat pas bij het stadje Puente Arce het mogelijk is om de rivier over te steken.

Het is aan te raden om de trein bij Boo te pakken naar Mogro. Mocht je meer tijd in Santander willen doorbrengen kun je ook deze hele etappe overslaan door een bus of trein vanaf Santander naar Mogro te nemen.

Afstand: 24 Km

In tegenstelling tot gisteren, is de etappe van vandaag ontzettend mooi met veel hoogtepunten. Santillana del Mar werd gesticht in de 9e eeuw door monniken die de relikwieën van St. Juliana hiernaartoe brachten en een kapel en een klein klooster bouwden. Het klooster kreeg bekendheid door verschillende schenkingen.

Het is ook mogelijk om de Altamira grotten te bezichtigen, net buiten Santillana del Mar. Een van ´s werelds bekendste archeologische vondsten met rotsschilderingen van wel 17.000 jaar oud.

De huidige kerk van Santa Juliana is Romaans en stamt uit de 12e eeuw. Santillana del Mar is een monument op zich en een stad om terug te komen. Ervaar de stad al kuierend door het doolhof van straten met herenhuizen en paleizen.

Afstand: 19 Km

Vandaag is het een prettig pad, maar wel wat ver van de zee en veel asfalt.

Comillas, inclusief stranden, was aan het eind van de 19e eeuw een plek waar veel leden van het koningshuis, de aristocratie en de hogere klasse de zomer doorbrachten. De hoofdattracties in Comillas zijn de Universiteit Pontificacia, het paleis van Sobrellano, El Capricho van Gaudí en de haven van Comillas.

Afstand: 22 Km

Vandaag steek je drie rivieren over en overnacht je nog net in Cantabrië.

Voordat je San Vicente bereikt, kun je een omweg nemen door het schitterende natuurreservaat Oyambre. San Vicente de la Barquera is een schattig vissersdorpje.

Het stadje Unquera ligt op een ideale plek met een strand en de bergen op een paar kilometer afstand.

De monding van de Deva rivier in de Cantabrische zee ligt slechts 30 km van de bergen van de Picos de Europa vandaan. Vanaf de bron in de Picos de Europa stroomt de rivier al kronkelend 62 kilometer door de provincie Liébana en de Hermida kloof waarna het uitmondt in de zee bij Unquera. De rivier vormt een natuurlijke grens tussen de regio´s Cantabrië en Asturië.

Afstand: 20 Km

Via een brug steek je gelijk de rivierdal Tina Mayor over en kom je Asturië binnen. Dit aangenaam pad richting Llanes geeft ons zo nu en dan een glimp van de zee.

Als je het pad langs de kust volgt, kom je langs het bijzondere fenomeen ¨Bufones de Arenillas¨. Dit zijn scheuren of open haarden in de rotsen vlak aan zee waar het zeewater door de druk van de golven met veel kracht doorheen geduwd wordt. Hierdoor spuit het water tot wel twintig meter de lucht in.

Llanes is een heerlijke plek waar je de asturische gastronomie en sfeer kunt proeven.

Deze etappe is lang en moeilijk en het wordt aanbevolen om de etappe in tweeën te splitsen met een extra nacht. Een andere mogelijkheid is ook om deze etappe en de lange etappe van morgen te splitsen in een totaal van 3 etappen.

Afstand: 31 Km

Een lang, maar leuke etappe door de vele parochies van Llanes en Ribadesella. Het is een heuvelachtige etappe. De meeste pelgrims kiezen er dan ook voor om deze etappe op te splitsen in twee - of, samen met de etappe van gisteren, in drie kortere etappes!

Ribadesella is net als Llanes een sfeervol stadje en heeft uitstekende restaurants.

De grote riviermonding van de Sella snijdt het stadje doormidden; aan de oostkant het oude deel met middeleeuwse gebouwen en aan de westkant het moderne deel dat luxe vakantiehuizen van de hogere kringen huisvestigt.

Tegenwoordig heeft het een boulevard en tijdens de zomer is het drukbezocht en de ideale plek om watersporten te beoefenen.

Afstand: 31 Km

De etappe van vandaag bestaat uit veel beklimmingen, maar in vergelijking tot de bergen in Baskenland moet dit geen probleem zijn.

Tijdens de eerste kilometers naar La Isla, is er niets dat je van de zee scheidt. Bij Caravia moet je een stuk stijgen op een pad dat al snel omringd word door eucalyptussen en varens richting Arenal de Moris

Afstand: 20 Km

Deze etappe is zwaar met een stevige klim naar Alto de la Cruz. Villaviciosa is een groot dorp beroemd om haar heerlijke cider en de grote hoeveelheid appelbomen (waar de cider van gemaakt wordt). Dit maakt het de ideale plek om de Asturische cider te proeven voor degenen die dit nog niet geprobeerd hebben. Proost!

Afstand: 18 Km

De moeilijkste etappe op de Camino del Norte, met twee zeer lange beklimmingen. De etappe kan worden opgesplitst met een extra nacht ongeveer 10 km voor Gijón. Als alternatief biedt onze gids enkele tips om het zwaarste deel van deze etappe te vermijden. 

Gijón heeft veel te bieden, aangezien het een van de mooiste en levendigste kuststeden is.

Ook vandaag heeft het een behoorlijke klim naar Collnzo del Infanzón, maar minder zwaar dan die van gisteren.

De aankomst in Gijón kan wat ingewikkeld zijn, maar in de gids die we je toesturen, zullen we dit uitleggen.

In Gijón zijn er veel restaurants, winkels en plekken te bezichtigen, wat het een interessante toeristische stad maakt. Als het weer het toelaat, maken de inwoners volop gebruik van de mooie en grote stadstranden waar je tevens verschillende watersporten kunt beoefenen.

De bezienswaardigheden bevinden zich met name in de kleine oude binnenstad; in de wijk Cimadevilla, de ideale plek om een ¨sidrina¨ (grote fles cider) met vrienden te delen. We raden zeker aan om hier een extra nacht te blijven.

Afstand: 29 Km

In de eerste kilometers van deze etappe kom je eerst door de buitenwijken van Gijón voordat je de glooiende, groene heuvels tegenkomt die deze dag domineren. Vandaag loop je niet langs de kust, maar loop je in een bijna rechte lijn naar Avilés waar je de nacht doorbrengt.

Avilés is vooral bekend om haar culturele centrum dat is ontworpen door de beroemde Braziliaanze architect Oscar Niemeyer, maar heeft ook een mooie oude binnenstad.

Afstand: 25 Km

Vandaag en de komende dagen kun je bijna altijd aan je rechterhand de zee zien. De rotsachtige kustlijn is soms lastig te bereiken, maar het pad is vaak breed en komt zo nu en dan uit op een groot zandstrand.

Vandaag eindigt de etappe in een van de charmantste vissersdorpjes die de Spaanse noordkust rijk is.

Afstand: 23 Km

Een korte, maar relatief zware etappe door de vele afdalingen en beklimmingen. Mocht je energie hebben is het zeker aan te raden om een omweg van 4 km naar Cudillero te nemen, een van de mooiste dorpen van Asturië. 

Afstand: 16 Km

De route van deze etappe is onlangs gewijzigd, waardoor het nu over een mooi, goed aangegeven voetpad loopt door talloze kleine dalletjes waar je beekjes moet oversteken.

Een relatief zware etappe met veel stijgen en dalen, maar tegelijktijd een van de mooiste stukken tussen Avilés en Ribadeo. 

Afstand: 20 Km

Vandaag is het een korte etappe met als enige belemmering een zware, maar niet al te lange klim.

Bij aankomst in Luarca, voordat je de haven bereikt, raden we aan door te lopen tot aan de kluizenarij Nuestra Señora la Blanca, naast een bijzondere begraafplaats.

Het is een uitkijkpunt met een prachtig uitzicht. De culturele bezienswaardigheden bevinden zich allen in de wijk Cambaral, zoals de kerk Santa Eulalia.

Afstand: 16 Km

De etappe van vandaag lijkt enigszins op die van gisteren. Het kent nauwelijks hoogteverschillen en het heeft mooie vergezichten, stranden, naaldbossen en open landschappen.

Afstand: 26 Km

Vandaag zeg je Asturië gedag en kom je Galicië binnen. Het is een korte en vlakke etappe met keuze uit twee wegen: de officiële weg loopt meer door het binnenland en de alternatieve route gaat langs de kust. Beide zijn goed aangegeven. In de gids die je van Spain is More ontvangt, vertellen we meer over beide routes, zodat je zelf kunt kiezen. Wij raden de kustroute aan omdat deze door prachtige kustgebieden komt.

Eenmaal aangekomen in Ribadeo, kun je vanaf het hotel (het vervoer is in de reis inbegrepen) naar Playa de las Catedrales 10 km verderop, waar je tijd hebt om het schitterende strand te bezichtigen.

Misschien kun je ook een rustdag in Ribadeo overwegen en tijd hebben om te genieten van dit gezellige dorp en mogelijk de nabijgelegen stranden bezoeken voordat de reis het binnenland in gaat.

Afstand: 26 Km

Vandaag zul je voor de laatste keer de zee zien, omdat je vanaf nu definitief de kust verlaat en verder landinwaarts gaat. De omgeving wordt bergachtiger en je stijgt tot wel 300 meter.

Je komt over het Spaanse platteland, in een gebied dat nauwelijks bevolkt is en waar toeristen, behalve pelgrims, zich zelden begeven. De dorpjes onderweg maken nog gebruik van oude landbouwmethoden.

Afstand: 26 Km

Vandaag komt het pad door de stad Mondoñedo die een van de mooiste kathedralen van de Noordelijke route huisvestigt. De kathedraal is een hoogtepunt van deze Camino. In de stad en het gebied zijn meerdere interessante kloosters te zien.

Galicië verschilt op veel gebieden van Asturië, maar wat vooral opvalt aan het uitzicht zijn de vele ¨horreos¨ onderweg. Deze traditionele  graanschuren herinneren je er telkens aan dat je in Galicië bent.

Afstand: 25 Km

Een makkelijjke etappe met nauwelijks lastige stukken. Het is een dag van mentale ontspanning en plezier. Waarschijnlijk slaap je in het prachtige Parador hotel van Vilalba.

Vilalba is redelijk groot met verscheidene goede restaurants en is het laatste stadje van formaat voordat je voet zet in een bijna verlaten gebied.

Afstand: 21 Km

De etappe is net als gisteren makkelijk. Er zijn nauwelijks heuvels te bekennen. Na circa 10 km laat je de snelweg die je de afgelopen dagen menigmaal overgestoken hebt, achter je. Je komt door rustige pittoreske dorpjes, bossen, het platteland en open vlaktes. 

Afstand: 26 Km

Deze etappe bevat eenvoudige hellingen en goede voetpaden door een onbevolkt en afgelegen gebied.

Het culturele hoogtepunt van vandaag is het indrukwekkende Cisterciënzer klooster Santa María in Sobrado.

Afstand: 24 Km

Vandaag is het een korte en makkelijke Camino over goede paden. Dit is het laatste stuk voordat de Noordelijke route samenkomt met de Franse route in Arzua.

Vanaf Arzua ben je slechts twee etappes verwijderd van Santiago. Het is even wennen na een lange Camino met relatief weinig pelgrims om ineens zoveel pelgrims op je pad te zien. 

Afstand: 21 Km

Een prettige etappe met weinig heuvels en grote stukken door eucalyptusbossen en langs weilanden. 

De een na laatste etappe kenmerkt zich door de goede sfeer. Alle mensen die de Camino lopen, kunnen hun eindoel bijna zien en de meesten zijn vrolijk en ontspannen.

Afstand: 20 Km

Vandaag bereik je je doel en is het tijd voor een aantal traditionele pelgrimsrituelen. Als belangrijkste, het onmisbare bewijs van deze geweldige prestatie: de laatste stempel in je pelgrimspaspoort.

De eindbestemming van deze pelgrimstocht, Santiago de Compostela, is een ware beleving. Het biedt een veelvoud aan bezienswaardigheden en het is een van de belangrijkste culturele centra ter wereld. Deze universiteitstad straalt gezelligheid uit en de wirwar van knusse straatjes maakt de binnenstad de perfecte locatie om de vele lokale specialiteiten te proeven. 

De kathedraal staat in een historische binnenstad die op die Werelderfgoedlijst van UNESCO staat en de oude binnenstad is in niets te vergelijken met die van andere steden. De monumenten van de stad zijn ware kunstobjecten in verschillende architectonische stijlen.

Afstand: 19 Km

De echte doorzettende pelgrims reizen na Santiago verder naar Finisterre. Deze tour brengt je ´s ochtends met de bus onder begeleiding van een Engelstalige gids van Santiago naar Finisterre en ´s middags weer terug naar Santiago. De excursie laat de ruige Galicische kustlijn zien en de beroemde ¨Costa de la Muerte¨ (de Kust van de Dood) waar talloze schepen schipbreuk hebben geleden. Op de meest westerlijke punt ligt Finisterre (¨Het Einde van de Wereld¨). Romeinen gaven het deze naam, omdat het voor hun toen letterlijk het einde van de bekende wereld was. Voor veel pelgrims is dit het symbolische eindpunt van hun pelgrimstocht. De avond breng je door in Santiago de Compostela.

Vertrek vanuit Santiago.